Yn ogystal ag adeiladu o'r
newydd adweithyddion mawr a thraddodiadol, mae cryn ddiddordeb ar draws y byd
yn y posibiliadau sydd ynghlwm wrth uwch dechnolegau niwclear. Caiff y rhain eu
rhannu'n aml yn ddau grŵp :-
i) Adweithyddion modiwlaidd bach (SMR) sy'n debyg i adweithyddion gorsafoedd niwclear presennol ond ar raddfa lai.
ii) Uwch adweithyddion modiwlaidd (AMR) sy'n cynnig tanwyddau neu systemau oeri newydd a all gynnig posibiliadau newydd ac o bosibl newid sylweddol o ran costau adeiladu a gweithredu.
Mae dewis helaeth iawn o adweithyddion yn cael eu
hyrwyddo gan werthwyr - gydag allbynnau sy'n amrywio o 4 i 400KW, gwahanol
danwyddau ac oeryddion amrywiol (ee halen toddedig, sodiwm hylifol) yn ogystal
â chysyniadau ar gyfer adweithyddion toddi.
O fewn Cymru mae llawer o gyfleoedd sylweddol ym maes
datblygu economaidd ar gyfer Uwch Dechnolegau Niwclear os gallwn sicrhau
ymchwil a datblygu a hefyd adleoli o fath newydd.
Mae adweithyddion bach yn cynnig sawl mantais o'u cymharu
ag adweithyddion mwy, ac mae modd cynhyrchu unedau lluosog mewn ffatrioedd.
Golyga hyn fod modd gwella eu safon a manteisio ar arbedion o ran costau. Yn
aml cyllid yw'r agwedd fwyaf heriol ar niwclear newydd, ond gall adeiladu nifer
o unedau bach ar un safle leihau'r gost ymlaen llaw a hefyd y risg.
Mae marchnad sylweddol ar gyfer adweithyddion ar raddfa
lai o fewn y DU ac yn rhyngwladol. Ar lefel ranbarthol, gallai fod marchnad o
fewn y DU ar gyfer tua 7GW o bŵer o adweithyddion bach erbyn 2035, ar sail y
galw am gynhyrchu ynni carbon isel ac o ystyried y safleoedd sydd ar gael. Mae
Rolls Royce yn rhagweld marchnad byd eang posibl o 85GW i adweithyddion bach
(sy'n cyfateb i 193 o'u gorsafoedd sy'n cynnwys adweithyddion llai), a byddai'r
prif farchnadoedd yn Tsieina, y Dwyrain Canol, yr Unol Daleithiau a Rwsia. Mae
gwerthwr arall, NuScale, yn amcangyfrif bod y farchnad byd eang ar gyfer
adweithyddion bach werth oddeutu £400 biliwn erbyn 2035.
Rydym wedi bod yn cefnogi Bwrdd Cynghori Ardal Fenter
Eryri o ran chwilio am gyfleoedd i leoli uwch dechnoleg niwclear yn
Nhrawsfynydd. Mae cryn waith wedi'i wneud dros y 4 blynedd diwethaf er mwyn
lleihau unrhyw risg o ran y safle (ee o ran capasiti oeri Llyn Trawsfynydd a
throsglwyddo llwythi anweledig mawr o'r arfordir i'r safle).
O ran cyfleoedd o fewn y gadwyn gyflenwi, yn y dyfodol
gallai uwch dechnolegau greu nifer uchel o swydd. Eto i gyd, gallai gwaith
ymchwil a datblygu a gwaith datblygu cyn adleoli greu cyfleoedd gwaith yn y
tymor canol.
Mae datblygu technoleg adweithyddion bach yn agenda
hirdymor ond mae safle Trawsfynydd bellach yn cael ei gydnabod fel y safle arweiniol ar adleoli uwch dechnoleg o'r newydd/technoleg adweithyddion bach
o fewn y DU. Os caiff hyn ei gyflawni byddai'r cyfleoedd yn yr hirdymor i'r
gadwyn gyflenwi ac i economi'r Gogledd yn rhai sylweddol.